Krajobraz i przyroda

Krajobraz i przyroda

Teren gminy Ryn cechuje umiarkowanie wysokie bogactwo różnorodności biologicznej i krajobrazowej. O bogactwie przyrodniczo-krajobrazowym gminy świadczy fakt objęcia znacznych terenów ochroną na mocy ustawy o ochronie przyrody. Ponadto należy podkreślić występowanie niezbyt znacznego zróżnicowania form ochronnych (brak parku narodowego, krajobrazowego czy też rezerwatu przyrody). Zagrożeniem dla różnorodności przyrodniczej i krajobrazowej wydaje się być wysoki poziom zmian na terenach bardzo atrakcyjnych dla turystyki i rekreacji w rejonie miejscowości: Kronowo, Grzybowo, Orło, Wejdyki, Mrówki, Skorupki, Prażmowo, Szymonka, Mioduńskie, Rybical czy Zielony Lasek.

Obiekty chronione

Na terenie gminy Ryn nie występuje park narodowy, krajobrazowy czy też zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Występują natomiast:

  • Obszar specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 - Jezioro Dobskie kod PLB 280012 (Na terenie gminy Ryn 511,6 ha)
  • Obszar chronionego krajobrazu (54 OCHK – Kraina Wielkich Jezior Mazurskich), obejmuje znaczną część gminy, ogólne zasady użytkowania: zachować szczególną dbałość o estetykę krajobrazu, nie rozwijać w przemyśle i rolnictwie form uciążliwych dla środowiska),
  • Obszar Chronionego Krajobrazu ( 36 OCHK - Dolina Rzeki Guber) i OCHK Kłos (2227 ha)
  • Użytki ekologiczne:
    • jezioro Guber o powierzchni 228,07 ha - sztuczny zbiornik wodny o charakterze rozlewiskowym, cenny obiekt ornitologiczny, miejsce gniazdowania i lęgu wielu gatunków ptactwa, w tym „rzadkich”, ostoja, noclegowisko i miejsce żerowania dla licznego ptactwa przelotowego w czasie migracji wiosennych i jesiennych.

Na terenach użytków ekologicznych ustanowiono odrębne zakazy postępowania.

  •  strefy ochronne wokół jezior o powierzchni pow. 1 ha położonych w obrębie Obszaru Chronionego Krajobrazu,
  •  strefy ciszy ( zakaz użytkowania silników spalinowych do napędu obiektów pływających ) dotyczy jezior Ławki, Ławki Małe, Ołów i Orło.
  •  część gminy znajduje się nad Głównym Zbiornikiem Wody Podziemnej nr 206,
  •  lasy ochronne jako lasy wodochronne ( w rejonie jezior Tałtowisko, Ryńskie, Guber, Dejguny Iławki, Tałty, Orło, Ołów oraz między Rynem a Starą Rudówką), oraz  lasy glebochronne ( w rejonie m. Tros),
  •  parki podworskie w Głąbowie, Mleczkowie, Ryńskim Dworze, Zielonym Lasku i pozostałości parku w Ławkach,
  •  pomniki przyrody:
    • nr rejestrowy 111, dąb szypułkowy „Morsztyn” w Rudówce, obwód 4,7 m, wysokość 27 m
    • żywotnik nibyolbrzymi - Leśnictwo Rudówka oddział 660i (Rozporządzenie Wojewody Warmińsko-Mazurskiego Nr 19 z 24.09.2004 r.)
    • nr rejestrowy 150 głaz narzutowy w Rynie Pogórzu, obwód 10,5 m, wysokość 1,8 m.

Do projektowanego obszaru chronionego ( na etapie wykonywania „Studium uwarunkowań i kierunków ...”) w sieci ekologicznej ECONET ma należeć południowo-wschodnia i północna część gminy poprzez wyznaczenie obszarów węzłowych z biocenozami o znaczeniu międzynarodowym.

Gleba

Na obszarze gminy Ryn dominującym typem gleb są brunatne właściwe, wytworzone z różnych skał zasobnych w węglan wapnia. Ten typ gleb reprezentowany jest we wszystkich występujących kompleksach glebowych. Ze względu na zróżnicowaną rzeźbę terenu szczególnie w części południowo-wschodniej i zachodniej gminy, największy udział przypada kompleksowi 3 pszennemu wadliwemu (rejon wsi Sterławki, Słabowo, Krzyżany oraz na północ i na południe od Rynu, a także na wschód i na północ od wsi Stara Rudówka. Kompleks ten obejmuje gleby zwięzłe – gliny lekkie całkowite, wytworzone z glin zwałowych zaliczane do IIIa, IIIb i IV a klasy bonitacyjnej. Poza ww. dominującym kompleksem rolniczej przydatności gleb występują gleby pozostałych kompleksów: kompleks pszenny dobry, 4 kompleksy żytnie, zbożowo-pastewny mocny.
Wśród użytków zielonych dominującym kompleksem jest kompleks „2z” reprezentowany przez klasy III i IV bonitacyjne łąk i pastwisk. Skupia się on w rejonie kanałów: Szymońskiego, Mioduńskiego, Grunwaldzkiego, Tałckiego, jezior: Guber, Ławki, Tałtowisko, Szymonek. Największy obszar użytków zielonych tego kompleksu występuje na wschód od wsi Ławki nosząc nazwę Łąk Łajty. Uzupełnieniem powyższego kompleksu jest występujący na niewielkich obszarach kompleks „3z” obejmujący użytki zielone słabe i bardzo słabe zaliczone do V i VI klasy bonitacyjnej.

Wskaźnik rolniczej przydatności gleby dla gminy Ryn wynosi 49,7 punkta przy średniej województwa 50,1 punkta. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej ( uwzględniającej wartość i współdziałanie gleby, agroklimatu, rzeźby terenu i stosunków wodnych) dla gminy mieści się w przedziale 60-65 punktów przy średnim wskaźniku dla kraju i województwa ok. 65 punktów. Ogólnie rzecz ujmując jakość gleb pod względem przydatności dla rolnictwa należy ocenić jako dobrą zbliżoną do średniej dla województwa.

Powietrze

Z danych WIOŚ dla dużych miast województwa (powyżej 20 tys. mieszkańców) wynika, że stężenia substancji zanieczyszczających ( tlenki siarki, azotu i pyłu) są dużo niższe niż wartości dopuszczalne. Przez dywagację można stwierdzić, że w mniejszych miastach i na terenach wiejskich sytuacja jest jeszcze lepsza, co dotyczy także gminy Ryn. Potwierdzają to badania zanieczyszczeń powietrza na terenach pozamiejskich ( Stacja Kontrolna w Diablej Górze w Puszczy Boreckiej) czy też na terenach leśnych ( miejscem badań najbliżej położonym od Rynu jest Nadleśnictwo Strzałowo). Wskaźniki w obu przypadkach bardzo zbliżone i o wiele niższe niż dla ww. miast powyżej 20 tys. mieszkańców.

Wody podziemne i powierzchniowe

Wody powierzchniowe na terenie gminy zajmują około 10% powierzchni gminy ( przy średniej dla województwa 5,73 %). Największym z jezior jest kompleks jezior Tałty-Ryńskie o powierzchni 1836 ha i głębokości dochodzącej do 51 m. Kolejnymi pod względem wielkości są jeziora: Tałtowisko (327 ha) i Szymon (154 ha). Ponadto są jeszcze inne jeziora, takie jak: Kotek, Ołów, Orło, Ławki, Szymonek, Guber i inne. Występują także jeziora na granicy gminy – Jagodne, Szymoneckie, Dejguny i Iławki.

Sieć hydrograficzna gminy Ryn przedstawia się następująco:

  • dorzecze Wisły – zasadnicza część jezior, kanały łączące te jeziora oraz cieki wodne,
  • dorzecze Pregoły – jezioro Guber i jego zlewnia, obszar źródłowy i odcinek górnego biegu rzeki Guber,
  • zachodnia część zlewni jeziora Dejguny położona w granicach gminy, która w zależności od warunków hydrologicznych zasila dorzecze Wisły lub Pregoły.

Na terenie gminy występują: użytki naturalne ( jeziora, oczka wodne, odcinek rzeki Guber, mokradła śródpolne i tereny pojezierne) i sztuczne użytki wodne ( kanały żeglowne i rowy melioracyjne).
Na znacznej powierzchni gminy występuje Główny Zbiornik Wody Podziemnej nr 206. W części południowo-zachodniej gminy zbiornik ten posiada izolację od powierzchni nieciągłą lub niepełną, a w części południowej występuje część zupełnie bez jakiejkolwiek izolacji. Na terenie gminy ujęcia wody głębinowej występują w Rynie, m. Orło, Ławkach i Wejdykach.
Wody mineralne na terenie województwa zostały odkryte w rejonie północno-zachodnim (Frombork, Braniewo, Pasłęk). Północne rejony województwa posiadają lepsze warunki ewentualnego pozyskiwania takich wód ( płytsze pokłady). Na terenie gminy Ryn nie ma obecnie i raczej nie przewiduje się pozyskiwania wód mineralnych.
Osobną kwestią są wody geotermalne, które jak na razie są słabo rozpoznane, a być może mogłyby być częściowym rozwiązaniem pozyskiwania energii. Jednakże z ogólnych analiz wynika, że tereny zachodniej części województwa posiadają lepsze warunki geotermalne jeśli chodzi o temperaturę zalegającej wody. Tereny wschodnich części województwa posiadają płytsze pokłady wody ciepłej ale o niższych parametrach temperaturowych. Gmina Ryn nie leży na złożach nisko- lub wysokotemperaturowych.

Lasy i roślinność

Gmina Ryn należy do działu północnego mazursko-białoruskiego jednostki geobotanicznej. Szata roślinna gminy podobnie jak szata roślinna województwa należy do najbardziej interesującej na terenach nizinnych. Wpływ na to może mieć między innymi urozmaicona rzeźba terenu, wpływ północnego klimatu oraz stosunkowo niewielkie przekształcenia ekosystemów. Gmina położona jest na obszarze występowania największej na terenie województwa ilości gatunków roślin borealnych (północnych). Na terenie gminy nie występują miejsca występowania rzadkich roślin np. wymienionych w Dyrektywie Siedliskowej Rady EWG z 1992 r., którego ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony.
Szatę roślinną gminy stanowią w szczególności tereny leśne. Na terenie gminy występują siedliska borowe i olesy.
Teren gminy charakteryzuje się średnią lesistością. Lasy zajmują 4824 ha, co wynosi około 22,8 % powierzchni gminy. Jest to wartość mniejsza niż średnia dla województwa warmińsko-mazurskiego: 29,1%. (dane na podstawie opracowania Urzędu Statystycznego w Olsztynie: „Województwo warmińsko-mazurskie”). Lasy obejmują m.in. tereny położone bezpośrednio przy jeziorach, zajmują też znaczną część północnych, centralnych i południowo-zachodnich terenów gminy. Dominują siedliska borowe ( 60 %) zaś uzupełnieniem są siedliska lasowe (40 %). Wśród siedlisk lasowych występują tzw. olesy zlokalizowane najczęściej nad brzegami jezior, ale także jako niewielkie śródpolne i śródłąkowe kępy. Dominującym komponentem gatunkowym lasów gminy Ryn jest sosna, zajmująca około 79 % powierzchni zalesionej. Następne miejsce zajmuje brzoza ( około 15 %), dalej świerk, dąb ( najliczniejszy w części północnej) i olsza.
Lasy będące w zasobach Lasów Państwowych na terenie gminy są zarządzane przez Nadleśnictwo w Giżycku.
Część lasów pełni rolę lasów ochronnych ( wodochronnych i glebochronnych). Na tych terenach niewskazana jest lokalizacja obiektów połączona z wyrębem lasów.
Zgodnie z zapisem w planie powiatowym na terenie miasta i gminy występuje 2735 ha gruntów nadających się do zalesienia ( klas V i niższych).
W prawie Unii Europejskiej dotychczas nie ma przyjętej wspólnej polityki leśnej normującej cele i zasoby prowadzenia gospodarki leśnej jednolicie we wszystkich krajach członkowskich. W prawodawstwie polskim zasady ochrony lasów określa ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach ( jednolity tekst Dz. U. Nr 56 , poz. 679 z 2000 r.).

poleć znajomemu

Inne

28.04.2015 Dni Otwartych Drzwi ZUOK Spytkowo

Serdecznie zapraszamy Państwa na „Dni Otwartych Drzwi” Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych Spytkowo Sp. z o.o., …

20.04.2015 Praca dla ratowników WOPR

Burmistrz Miasta i Gminy Ryn zaprasza wszystkich chętnych posiadających uprawnienia ratownika WOPR do pracy w miejscu przeznaczonym do kąpieli w …